Чӑваш Республикин вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхипе литератури кафедри «Чӑваш чӗлхинчи сӑмах пулӑвӗпе форма пулӑвӗ: теори тата шкул практики» темӑпа ӑслӑлӑх конференцине йыхравлать. Конференцие 2011 ҫулхи акан 14-мӗшӗнче 13:00 сехетре ирттерме палӑртнӑ.
Конференци тӗллевӗ — чӑваш чӗлхинчи сӑмах пулӑвӗпе форма пулӑвне теори енчен ӑнлантарасси.
Задачӑсем:
1) сӑмах пулӑвӗпе форма пулӑвне пӗр-пӗринчен уйӑрмалли критерисене уҫса парасси;
2) сӑмах пулӑвӗпе форма пулӑвне аслӑ тата вӑтам шкулсен вӗренӳ кӗнекисенче ӑнлантармалли меслетсене палӑртасси.
Конференцие ӑсчах чӗлхеҫӗсене, чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсене йыхравлаҫҫӗ.
Тухса калаҫма палӑртнӑ темӑсене вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхи кафедрине 2011 ҫулхи пушӑн 31-мӗшӗччен ҫитермелле.
Доклад тезисӗсене «Халӑх шкулӗ» журналта пичетлесе кӑларма хатӗрленеҫҫӗ. 1,5 хушӑллӑ Times New Roman Chuv шрифтпа пичетленӗ материал 3 страницӑран ытла пулмалла мар.
Институт адресӗ: 428001, Шупашкар х., М.Горький пр., 5 ҫ.
Телефон: 58-47-46; Факс: 58-45-22
Эл.почта: chrio11@cap.ru
Нарӑсӑн 5-мӗшӗнче, 10 сехет те 30 минутра Ҫӗрпӳ районӗнчи Михайловкӑри тӗп шкулӑн тата Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗн интернет телевиденийӗ ӗҫлеме пуҫлать. Ӑна Чӑваш педагогика университетӗнче ирттерекен ятарлӑ презентацийӗ вӑхӑтӗнче хута яраҫҫӗ. Тӗтел телевиденийӗн программинчи передачӑсене http://yatv.ru/mihschooltv/ адреспа пӑхма пулать:
10:30 22:30 Ю. М. Николаев сунӑмӗ
10:31 22:31 Михайловка ял тӑрӑх администрацийӗн пуҫлӑхӗн сӑмахӗ
10:33 22:33 Петрова Зоя Владимировна сунӑмӗ
10:35 22:35 Сунӑм: Чӑваш наци конгресӗ
10:39 22:39 Туркай Валери сунӑмӗ
10:43 22:43 Сунӑм: Виноградов Юрий Михайлович
10:46 22:46 Виталий Станъял ырӑ сунни
10:52 22:52 Эдисон Патмар сунӑмӗ
10:53 22:53 Юрий Сементер: «Ӑнӑҫусем сунатӑп»
10:55 22:55 Шкул хыпарӗсем
11:01 23:01 Туркай Валери «Чӑваш тупи» сӑвӑ
11:02 23:02 Атнер Хусанкай: чӑваш чӗлхи - пирӗн пуянлӑх
11:25 23:25 «Чӑваш литератури», 8-мӗш класс
11:53 23:53 Ҫеҫпӗл Мишши.
Чӑваш Ен делегацийӗ Самар облаҫӗн Шӑнтал районне ҫитсе вырӑнти «Чӑваш чӗлхипе литературӑна вӗрентекен ҫулталӑк учителӗ» ӑмӑртӑва хутшӑнчӗ. Пирӗн тӑрӑхран кӳршӗсем патне Чӑваш Енӗн вӗренӳ министерствин пӗтӗмӗшле вӗренӳ аталанӑвӗн пайӗнче, Чӑваш Республикин вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхипе литература кафедрӑра, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн чӑваш филологи факультетӗнче вӑй хуракан ӗҫченсем тата ЧНК ҫыннисем пулчӗҫ.
Чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсем валли семинарпа ҫавра сӗтел ирттерчӗҫ, шкул директорӗсемпе тӑван чӗлхене вӗрентмелли ыйтусене пӑхса тухрӗҫ, сӳтсе яврӗҫ.
Хальхи вӑхӑтра кунти шкулсенче, вӗсем наци шкулӗ шутланаҫҫӗ пулин те, чӑваш ачисене тӑван чӗлхене вӗрентмеҫҫӗ. 10 ҫул каялла лару-тӑру пачах урӑхла пулнӑ — ачасем чӑваш чӗлхипе литературине эрнере 1-2 сехет вӗреннӗ.
Кӗҫнерникун, раштавӑн 9-мӗшӗнче, Чӑваш чӗлхин пӗрлехи комиссийӗн черетлӗ ларӑвӗ иртрӗ. Унта комисси йышӗпе пӗрле Чӑваш патшалӑх гуманитари институчӗн директорӗ Юрий Исаев, чӗлхе пӗлӗвӗ пайӗн ӗҫтешӗ Александр Кузнецов тата Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн кафедра пуҫлӑхӗ Пётр Метин хутшӑнчӗҫ.
Пухӑннисем хальхинче чӑваш шкулӗсенчи тӑван чӗлхепе ҫыхӑннӑ лару-тӑрӑва сӳтсе яврӗҫ, ку тӗлӗшпе вырӑнти хӑйтытӑмлӑх органӗсемпе ҫыхӑну йӗркелеме палӑртрӗҫ. Яланхи пекех тӗп вырӑнта ҫӗнӗ терминсене пӑхса тухса ҫирӗплетесси пулчӗ. Чи малтанах 4-мӗш класра вӗренекен „Православи культури никӗсӗн“ Геннадий Дегтярёв куҫарса хатӗрленӗ тӗн терминӗсене (ачасене, тӗслӗхрен, „милосердие“ ӑнлава хаҫат-журналти пек „ыркӑмӑллӑх“ тесе мар, „хӗрхенекен кӑмӑл“ тесе вӗрентӗҫ; „православи“ термина чӑвашла чиркӳ кӗнекисенчи пек „чӑн тӗн“ тесе мар, „православи“ тесех палӑртӗҫ) усӑ курма йышӑнчӗҫ. Унтан Пётр Метин профессор шкул кӗнекисенчи литература терминӗсемпе паллаштарчӗ.
Тин ҫеҫ темелле, чӳкӗн 22-мӗшпе 25-мӗшӗ хушшинче Мускавра «Тӑван чӗлхене, вӑл шутра вырӑс чӗлхине те, вӗрентекен учительсен пӗтӗм Раҫҫейри мастер-класс — 2010» иртнӗ. Унта Раҫҫейри 29 тӑрӑхри 35 вӗрентекен хутшӑннӑ. Вӑл кӑҫал 4-мӗш хут иртет ӗнтӗ — унта хутшӑнакансен хӑйсен ӗҫне тӗрлӗ енлӗ кӑтартма тивет — тӑван ен пирки те, шкул пирки те, ӗҫ пирки те кӑсӑклӑ каласа памалла. Тӑван чӗлхене ачасен ӑсне хывакансен хӑйсен урокне видеоролик евӗр кӑтартма та тивет. Мастер-класа вӗҫлесе вӗрентекенсен хӑйсен халӑх тумне кӑтартмалла пулнӑ.
Пирӗн чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсем кашни ҫул ҫӗнтерӳҫӗ пулса килеҫҫӗ. Хальхинче те вырӑнсӑр таврӑнман — Йӗпреҫри 2-мӗш шкулта чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Ядрицова Алёна Андреевна пӗрремӗш вырӑна тивӗҫнӗ. Ун ӗҫне меслетлӗх тӗлӗшӗнчен ҫӗнӗлӗхсем тупнӑшӑн пысӑк хак панӑ. Шупашкарти 59-мӗш шкулта чӑваш чӗлхине вӗрентекен Абрамова Галина Васильевна иккӗмӗш вырӑна тивӗҫнӗ, «Создатель УМК» номинацире вара ӑна 1-мӗш вырӑнах панӑ.
«Хавал» чӑваш обществӑлла организацийӗпе «Ӑнӑҫу чӗлхи» ют чӗлхесен шкулӗ Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ пулӑшнипе ҫамрӑксемпе ҫитӗннисем валли чӑваш чӗлхе курсӗсем ирттересшӗн. Вӗренӳ институтӑн вулав пӳлӗменче юнкунпа кӗҫнерникун иртмелле. Тӳлевлӗ пулӗ — 8 урокшӑн 1 000 тенкӗ кӑларса пама тивӗ.
Чӳкӗн 17-мӗшӗнче (17:30) йӗркелекенсем пухӑнса вӗрентӗве епле ирттересси пирки калаҫӗҫ.
ЧПГӐИ адресӗ: Мускав проспекчӗ, 29, 1-мӗш корпус. Унта 3, 4, 7, 12, 21 номерлӗ троллейбуссемпе тата 1, 15, 22, 23 автобуссемпе ҫитме пулать. «Студентсен хули» чарӑнура тухмалла.
Тӗплӗнрех пӗлес текенсем ҫак адреспа ҫитме пултараҫҫӗ: Ленин пр., 12-Б (212-мӗш офис). Ыйтса пӗлмелли инҫесас/факс: (8352) 23-02-03. Ҫавӑн пекех информацие club12972450 («В контакте» социаллӑ тетел) ушкӑнра, карас инҫесасӑн 8-927-848-62-23 (Татьяна), 8-902-328-50-51 (Александр) номерӗсемпе пӗлме пулать.
Чӑваш литературин электронлӑ вулавӑшӗ ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче кӑна 3 пин хайлавлӑччӗ, паян ак вӗсен шучӗ 4 пинрен иртрӗ! Ҫак 7 уйӑх хушшинче кӗртнӗ хайлавсен шутӗнче асӑнса хӑвармалла: Л. Агаковӑн «Юманлӑхра ҫапла пулнӑ» повеҫне, Николай Максимовӑн «Шурӑ акӑш ҫулӗ» роман-халапне, Денис Гордеевӑн «Каҫма» повеҫне, Валентина Элпин повеҫӗсене, Иван Мучин кулӑшла калавӗсене, тата ытти-ытти тӗслӗ сӑвӑ-калавсене.
Хайлавсен ытларах пайӗ — сӑвӑсем. Вӗсен шучӗ 3 пине яхӑн. Ытти тӗслӗ хайлавсем: калав (422 ытла, 100 яхӑн хушӑннӑ), юрӑ (80 ытла), юмах (170, 50 хушӑннӑ), шӳтлӗ сӑвӑ (67), кулӑшла калав (70), поэма (23), халап (25), новелла (19), юптару (37, 20-мӗшӗ ҫурҫул хушшинче хушӑннӑ), сӑвӑллӑ юмах (8). Пысӑк калӑпӑшлисене илес пулсан, халӗ 21 повесть (малтан 12 кӑначчӗ), 7 роман (вӗсен шутӗнче 1 историллӗ роман, 1 роман-халап тата 1 сӑвӑллӑ роман).
Пирӗн порталти электронлӑ вулавӑша 2008 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче уҫса. Кашни ҫур ҫул хушшинче вӑл вӑтамран пӗр пин хайлавпа пуянланса пырать.
Юпан 23-мӗшпе 24-мӗшӗсенче (шӑматкунпа вырсарникун) Шупашкарта йӑлана кӗнӗ тӑрӑх тӗнче шайӗнчи чӗлхе фестивалӗ иртӗ. Чӗлхесемпе паллашас шухӑшлисем кӑҫал 15-мӗш хут пухӑнӗҫ. Йӗркелекенсем: Шупашкарти эсперанто ассоциацийӗ, «Ӑнӑҫу чӗлхи» ют чӗлхесен шкулӗ. Фестивале ирттерме Чӑваш Республикин вӗрентӳпе ҫамрӑксен политикин министерстви пулӑшать.
Пурӗ 35 чӗлхепе паллашма май пулӗ: азербайджан, акӑлчан, арап, итал, тутар, кивӗ славян, чӑваш, украин, урду, фанг, яппун, эсперанто, тата ыттисемпе. Фестивале пӗрремӗш хут хутшӑнакан чӗлхесем те пулӗҫ: арагон, баск, курд, эвен, ҫурҫӗр-анӑҫри ҫармӑс тата полинези чӗлхисем.
Фестиваль Я.Ухсай ячӗллӗ культура керменӗнче иртӗ. Пуҫламӑшӗ — 14 сехетре.
Юпан 4-мӗшӗнче чӑваш тетелӗнче олимпиада пуҫланать. Ӑна Н. И. Ашмарин ҫуралнӑранпа 140 ҫул, вӑл хатӗрленӗ чӑваш сӑмахӗсен пуххин пӗрремӗш томӗ тухнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ ятпа ирттереҫҫӗ. Ӑмӑрту http://inset.chv.su сайтра иртӗ.
Йӗркелекенсем: Ҫӗрпӳ район администрацийӗн вӗренӳпе социаллӑ аталану управленийӗ, Чӑваш халӑх сайчӗ (информаци тата техника тӗлӗшӗнчен пулӑшать), Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ.
Ӑмӑрту — районсем хушшинчи, унта Ҫӗрпӳ, Сӗнтӗрвӑрри, Вӑрмар, Канаш, Красноармейски, Шупашкар районсенчи шкул ачисем хутшанайраҫҫӗ. Вӗсен пӗр сехет хушшинче 10 ыйту хуравне кӑтартмалла пулӗ. Пӗлӳ кӑтартассишӗн укҫа тӳлес ҫук, хуравсене сайт урлӑ ҫеҫ йышӑнаҫҫӗ (электронлӑ почтӑпа янин усси ҫук).
Интернет-ӑмӑрту юпан 14-мӗшӗччен пырӗ.
2010 ҫулхи юпа уйӑхӗн вӗҫӗнчен пуҫласа «Хавал» чӑваш обществӑлла пӗрлешӳ тӑрӑшнипе Мускавра тӳлевсӗр чӑваш чӗлхи вӗренме май пулӗ. Курссем хулари поликультура центрӗнче иртӗҫ.
Чӑваш чӗлхи урокӗсем эрнере пӗр хут пулӗҫ. Пуҫару ушкӑнӗ хальхи вӑхӑтра тӗрлӗ ҫулрисене пухса ушкӑнсем йӗркелет — уйрӑмах вӗсем шкул ачисемпе ҫамрӑксене кӗтсе илме хавас.
Чӑвашла вӗренес шухӑшлисем йӗркелӳҫӗсемпе ҫак электронлӑ адреспа ҫыхӑнма пултараҫҫӗ: chuvash.haval@gmail.com, е карас телефонӗн номерӗпе: 8-903-187-86-79.
+18.3 °C